YAPI DENETİM FİRMASININ ÜCRET HAKKI
Yapı denetim firmaları, denetim hizmetlerine karşılık ücret almaya hak kazanır. Dolayısıyla denetim işlemlerinin karşılıksız olması söz konusu değildir. Ücret miktarı taraflar arasında yapılacak sözleşme ile kararlaştırılır.
YAPI DENETİM FİRMASININ ÜCRETİ NASIL BELİRLENİR
Denetim hizmetleri için kanunda asgari bir bedel belirlenmiştir. Ancak uygulamada çoğu zaman kanunda belirlenen bu bedelin altında hizmet verildiği görülmektedir. Bu şekilde belirlenip hizmetin görülmesi her ne kadar kanuna aykırı olsa da taraflar yükümlülüklerine riayet ettikleri sürece sorun teşkil etmemektedir. Tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesinde bir sorun çıkar ise örneğin arsa(yapı) sahibi hizmet bedelini ödemezse veya firma denetimlerde kusurlu davranırsa; taraflar arasında asgari tutarın altında belirlenen bedel geçersiz hale gelip, kanunda düzenlenen tutarlar dikkate alınarak ücret hesaplaması yapılmaktadır. Buna karşılık yapı denetim hizmetinin karşılığı olan ücretin miktarı konusunda üst sınırlama getirilmemiştir. Tarifenin üzerinde bir bedel kararlaştırılabilir. İhtilaf halinde, asgari tutardan fazlaya anlaşıldığını yapı denetim firması ispatlamak zorundadır.
YAPI DENETİM FİRMASININ SÖZLEŞMESİNİ KİMLER İMZALAYABİLİR – SÖZLEŞME NASIL KURULUR
Sözleşme, arsa sahibi tarafından bizzat imzalanabilir ya da onun adına hareket eden vekili veya temsilcisi tarafından imzalanabilir. Sözleşme, noter huzurunda yapılabileceği gibi taraflar arasında da yapılabilir. Hatta sözleşmenin yazılı yapılması zorunlu değildir. Ancak hak kaybı yaşanmaması için sözleşmenin yazılı yapılması tavsiye edilmektedir.
ARSA SAHİBİ SÖZLEŞME İMZALAMAMIŞSA YAPI DENETİM FİRMASININ ALACAĞINDAN SORUMLU MUDUR ?
Yapı denetimi hizmet sözleşmesi, yapı denetim firması ile yapı sahibi arasında düzenlenen şekle bağlı olmayan bir sözleşmedir. Sözleşme karşılıklı hak ve yükümlülükler getirmektedir. Daha önce belirtildiği gibi sözleşme yazılı yapılmak zorunda değildir. Yazılı sözleşme yapılmadan veya arsa(yapı) sahibinin bilgisi dışında müteahhidin bir şekilde düzenlediği sözleşmelere göre yapı denetim firması hizmet vermişse, arsa sahibi inşaatta denetim hizmet almış olduğu için şartlar gerçekleşmişse denetim hizmet bedelinden sorumludur.
Yazılı sözleşmedeki imzalar arsa sahibine ait olmasa dahi aynı sebeplerle hizmet bedelinden sorumlu olabilmektedir. Burada arsa sahibinin sorumluluğu tayin edilirken inşaatın seviyesi ve yapı denetim firmasının ne kadar hizmet verdiği önemlidir. İnşaat belli bir seviyeye gelmişse arsa sahibi denetim hizmet bedelini ödemek zorunda kalabilir. Arsa sahibinin sessiz kalması örtülü olarak sözleşmeye onay verdiği şeklinde kabul edilmektedir.
MÜTEAHHİT, YAPI DENETİM FİRMASININ ALACAĞINI ÖDEMEZSE BORCU KİM ÖDER ?
Arsa sahibi ile müteahhitler arasında düzenlenen sözleşmelerde çoğu zaman yapı denetim firmasının borçlarından dolayı müteahhidin sorumlu olduğu, arsa sahibinin sorumlu olmadığı düzenlenmektedir. Ücret ödendiği sürece bir sorun yoktur. Ancak söz konusu ücret ödenmediği veya miktarında bir sorun ortaya çıktığı takdirde, yasanın açık hükmü gereği bu bedelden arsa sahibi sorumludur. Ücretin müteahhit tarafından ödeneceğine ilişkin hükümler yapı denetim firması açısından bağlayıcı değildir. Dolayısıyla müteahhidin, yapı denetim hizmet bedelini ödememesi halinde bu ücreti arsa sahibi ödemek zorunda kalabilir. Ayrıca arsa sahibi ile müteahhit arasında ücretin müteahhit tarafından ödeneceğine ilişkin bir sözleşme varsa, bu sözleşme uyarınca arsa sahibi ödediği bu bedeli müteahhitten rücu yoluyla isteyebilir.
İNŞAATTA PROJEYE AYKIRI İMALAT VARSA YAPI DENETİM FİRMASI ÜCRETE HAK KAZANIR MI?
İnşaatın projeye aykırı unsurlar taşıması ve denetim firması inşaatın devamı sırasında proje dışına çıkılması nedeniyle uyardığını ya da proje dışı imalatlar için tutanak tutulduğunu ispat edemediği takdirde, sözleşme ile edindiği yükümlülükleri tam olarak yerine getirdiği söylenemeyeceğinden ücrete hak kazanamaz.
İNŞAAT BİTMEMİŞSE YAPI DENETİM FİRMASININ ÜCRETİ ÖDENMEK ZORUNDA MIDIR ?
İnşaatın tamamlanmaması halinde verilen yapı denetim hizmeti oranında, yapı denetim firması ücret almaya hak kazanacaktır. İnşaatın belli seviyeye gelene kadarki sürede arsa sahibi denetim hizmetlerinden yararlanmış olacağından, hak ediş raporlarına göre doğacak denetim hizmet bedelini ödemek zorunda kalacaktır.
BİRDEN FAZLA ARSA SAHİBİ VARSA BORÇTAN KİM NE KADAR SORUMLUDUR ?
Arsa sahibinin birden fazla kişi olması halinde, denetim hizmeti bedelinin ödenmesinden herkes sözleşmedeki payları oranında sorumludur. Borçlulardan birisinin yaptığı ödeme, ödenen miktar oranında diğerlerini de borçtan kurtarır ve daha sonra ödeyenin onlara karşı rücu hakkı doğabilir.
YAPI SAHİBİ DEĞİŞTİĞİNDE YAPI DENETİM FİRMASININ ALACAĞINDAN KİM SORUMLUDUR ?
İnşaatın devamında veya inşaat tamamlanmasına rağmen yapı denetim borcu ödenmeden yapı sahibi(müteahhitin) değişmesi halinde devirden önce doğmuş olan ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan, TBK’nın 202. maddesine uyarınca devreden ve devralan yapı sahibi iki yıl boyunca birlikte sorumludurlar. Bu durumun aksi yapı denetim firmasıyla yapılacak sözleşme ile kararlaştırılabilir.
Av. Arb. Yücel İBİCİ
