DASK NEDİR

Dask’ın açılımı Doğal Afet Sigortaları Kurumu’dur. Ancak halk arasında Dask, zorunlu deprem sigortası terimi yerine kullanılmaktadır.

Halk arasında bilindiği şekliyle DASK, deprem ve depremden kaynaklanan yangın, yer kayması ve tsunami risklerine karşı maddi güvence sağlar. DASK poliçesinin esas amacı, sigortalanan evin ya da bağımsız bölümün kısmi hasarlı veya oturulamaz duruma gelmesi hallerinde mülk sahibinin zararını olabildiğince tazmin ederek destek olunması ve toplumsal düzenin korunmasıdır.

Bu izahat doğrultusunda, yazımızın içinde zorunlu deprem sigortasından nasıl yararlanılacağını anlatılırken birçok yerde anlam karmaşası olmaması adına dask kelimesi zorunlu deprem sigortası terimi yerine kullanılmıştır. Dask’ın gerçek anlamı için ise Doğal Afet Sigortaları Kurumu olarak belirtilmiştir.

 

DASK KAPSAMINA GİREN ZARARLAR

Zorunlu Deprem Sigortası ile, depremin doğrudan neden olduğu maddi zararlar ile deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, dev dalga (tsunami) veya yer kaymasının sigortalı binalarda neden olacağı hasarlar, sigorta bedeline kadar Doğal Afet Sigortaları Kurumu  tarafından teminat altına alınmıştır.

DASK KAPSAMINA GİREN BİNALAR VE EKLENTİLERİ

Afet Sigortaları Kanunu gereğince, Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler, tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tabi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar, bu binalar içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler ile doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler DASK poliçesine tabidir.

Binanın temelleri, ana duvarları, bağımsız bölümleri ayıran ortak duvarları, bahçe duvarları, istinat duvarları, tavan ve tabanları, merdivenleri, asansörleri, sahanlıkları, koridorları, çatıları, bacaları ve yapının benzer nitelikteki tamamlayıcı kısımlarında oluşan hasarlar da DASK poliçesine dahildir.

Tapuda arsa veya tarla olarak görünse de mesken olarak inşa edilmiş binalar, tapuya kayıtlı ancak inşaat ruhsatı bulunmayan binalar, tapuya kayıtlı ancak iskanı olmayan binalar ve kat mülkiyeti olmayan binalar için de DASK poliçesi yaptırılabilir.

DASK KAPSAMI DIŞINDA KALAN BİNALAR  (DASK HANGİ DURUMLARDA ÖDEME YAPMAZ)

Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartlarına göre;

• 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu’na tâbi olan veya kamu hizmet binası olarak kullanılan binalar ve bağımsız bölümler,
• Köy nüfusuna kayıtlı ve köyde sürekli oturanlarca köy yerleşik alanları ve civarında ve mezralarda yapılan binalar,
• Tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar,
• Projesi bulunmayan ve mühendislik hizmeti görmemiş binalar,
• Taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde tadil edildiği veya zayıflatıldığı tespit edilen binalar,
• Taşıyıcı sistemi olumsuz yönde etkileyecek şekilde ilgili mevzuata ve projeye aykırı olarak inşa edilen binalar,
• Yetkili kamu kurumları tarafından yıkılmasına karar verilen binalar ile mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binalar
• Kamuya ait arazi üzerine kaçak olarak yapılan binalar ya da gecekondular DASK kapsamı dışındadır.

Yani tapuda ticarethane olarak kaydedilen yerler ile sanayi tesisleri için Zorunlu Deprem Sigortası(DASK) yaptırılamaz. Ancak tapuda mesken olarak geçen, binalardaki dükkan, büro, ofis vb. yerler için bu sigorta yaptırılabilir.

Ancak ticari ve sınai amaçlar için kullanılan binalar ile köylerde bulunan yapılar için istendiği takdirde İhtiyari Deprem Sigortası yaptırılması mümkündür.

 

DASK NELERİ KAPSAR – DASK HASAR ÖDEMESİ NE KADAR ? DEPREM SİGORTASI EVİN NE KADARINI KARŞILAR ?

Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı’nda betonarme ve diğer binalar için ayrı ayrı belirlenen metrekare bedeli ile aynı meskenin brüt yüz ölçümünün (veya yaklaşık yüz ölçümünün) çarpılması sonucu bulunan tutar sigorta bedelinin tespitinde esas alınır. Deprem sonrası DASK ne kadar öder sorusuna şu şekilde cevap verilebilir.

25 Kasım 2022 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan tebliğe göre sigorta bedeli hesabına esas metrekare bedeli; betonarme binalarda 3016 TL, diğer binalarda ise 2080 TL’dir. Örneğin 100 metrekare olan betonarme bir eviniz varsa tam hasara uğradığında alacağınız tazminat, 3016 x 100=301.600 TL’dir. Betonarme olmayan 100 metrekare bir binanın tam hasara uğraması durumunda alacağınız tazminat ise 2080 x 100 = 208.000 TL’dir.

Zorunlu Deprem Sigortası yapılan bir meskenin sigorta bedeli, her halde Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı’nda belirlenen azami teminat tutarından çok olamaz. DASK tarafından verilen azami teminat tutarı, 25 Kasım 2022 tarihinden itibaren bütün yapı tiplerinde 640 Bin TL’dir.

DASKTAN ÖDENEN TAZMİNATA ARSA BEDELİ DAHİL MİDİR ?

Sigorta bedeline, binanın üzerinde bulunduğu arsanın bedeli dahil değildir. Herhangi bir depremde bina tamamen yıkılsa dahi arsa payı üzerinde sigortalının mülkiyet hakkı devam edeceğinden sigorta bedeli hesabında arsa payı değeri dikkate alınmaz.

DASK DIŞINDA KALAN HALLER

Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartlarına göre;

• Enkaz kaldırma masrafları, kar kaybı, iş durması, kira mahrumiyeti, alternatif ikametgah ve işyeri masrafları, mali sorumluluklar ve benzeri dolaylı zararlar,
• Her türlü taşınır mal, eşya ve benzerlerinin hasara uğraması,
• Ölüm dahil olmak üzere tüm bedeni zararlar,
• Manevi tazminat talepleri,
• Deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, dev dalga (tsunami) veya yer kaymasından başka sebeplerle ortaya çıkan hasarlar,
• Belirli bir deprem hadisesine bağlı olmaksızın binanın kendi kusur ve özellikleri nedeniyle zamanla oluşan zararlar DASK poliçesi kapsamı dışındadır.

Yani DASK sadece binaları kapsamakta olup, evde bulunan eşyaları kapsamaz. Evde bulunan eşyalar için sigorta şirketlerinden isteğe bağlı olarak ayrıca deprem sigortası yaptırılabilir.

DASK (ZORUNLU DEPREM SİGORTASI) POLİÇESİ YAPTIRMAK İÇİN GEREKLİ BİLGİLER NELERDİR?

Sigortalının adı, adresi, telefonu, T.C. kimlik nosu, vergi kimlik nosu (tüzel kişiler için gerekli), sigortalanacak binanın açık adresi, tapu bilgileri, inşa yılı, yapı tarzı, toplam kat sayısı, hasar durumu, meskenin tapuda yazan brüt yüz ölçümü, kullanım şekli bilgileri gereklidir.

Hatırlatmak isteriz ki; yanlış beyandan doğacak maddi zararlar sigortalının sorumluluğundadır.

DASKTA ZARARIN MEYDANA GELMESİ HALİNDE SİGORTALININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ NELERDİR ?

Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartlarına göre rizikonun gerçekleşmesi durumunda sigortalı;

• Rizikonun gerçekleştiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç on beş iş günü içinde Doğal Afet Sigortaları Kurumuna veya Kurum nam ve hesabına sözleşmeyi yapan sigorta şirketine bildirimde bulunmak, ( Deprem sonrasında 125 Alo Dask Çağrı Merkezi aranarak poliçe bilgileri ve hasara neden olan deprem bilgileri konusunda bildirimde bulunulmalıdır.)
• Doğal Afet Sigortaları Kurumu görevlilerinin veya yetkili kıldığı kimselerin, hasara uğrayan binalara makul amaçlarla ve uygun şekillerde girmesine ve zararı azaltmaya yönelik girişimlerde bulunmasına izin vermek,
• Doğal Afet Sigortaları Kurumunun isteği üzerine zarar miktarıyla delilleri saptamaya, rücu hakkının kullanılmasına yararlı ve sigorta ettiren için sağlanması mümkün gerekli bilgi ve belgeleri, gecikmeksizin Doğal Afet Sigortaları Kurumuna vermek,
• Zararın tahmini miktarını belirtir yazılı bir bildirimi, makul ve uygun bir süre içinde Doğal Afet Sigortaları Kurumuna veya yetkili kıldığı kimselere vermek,
• Sigortalı bina/yer üzerinde Zorunlu Deprem Sigortası dışında, deprem teminatı bulunan başkaca sigorta sözleşmeleri varsa bunları Doğal Afet Sigortaları Kurumuna bildirmekle yükümlüdür.

DASK POLİÇESİ DEPREMDE KAYBEDİLMİŞSE VE POLİÇE NUMARASI BİLİNMİYORSA TAZMİNAT NASIL ALINIR? DASK SORGULAMA NASIL YAPILIR ?

Bu durumda sigortalının kimlik ve adres bilgileri ile ALO DASK 125’ten ihbarda bulunulabilir. Daha sonra ilgili yerlere hasar ihbarında bulunup, gerekli belge ve bilgileri tamamlayarak hasar tespit süreci takip edilmelidir.

TAZMİNAT İÇİN DASK’A GÖNDERİLECEK BELGE VE BİLGİLER NELERDİR?

Hasar bildirimi T.C. kimlik numarası veya poliçe numarası ile yapılmalıdır. Bu bildirim

sırasında binanın güncel tapu kayıt bilgisi, hasar yerinin açık adresi (eksper gönderimi ve hasar değerlendirmesi için) ve sigortalı telefon numarasının Doğal Afet Sigortaları Kurumuna iletilmesi gerekmektedir.

DASK TAZMİNATIN HESABI VE ÖDENMESİ İLE MUAFİYET MİKTARI

DASK poliçesi kapsamında ödenecek tazminatının hesaplanmasında, rizikonun gerçekleştiği yer ve tarihte, binanın yeniden inşasının mevcut piyasa koşullarındaki güncel maliyeti esas alınır.

Bununla beraber sigorta tazminatı, hiçbir durumda poliçede tanımlanmış sigorta bedelinden fazla olamaz.

Her bir hasarda, sigorta bedelinin %2’si oranında “muafiyet indirimi” uygulanır. DASK, hasarın bu şekilde bulunan muafiyet miktarını aşan kısmından sorumludur. Muafiyet uygulaması açısından, her bir 72 saatlik dönemde meydana gelen bütün hasarlar bir hasar sayılır.

Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları’na göre belirlenen tazminat tutarı, ilgili yerleşim bölgesindeki banka şubelerine “İsme EFT/Havale” yolu ile gönderilir. Bu banka şubeleri kanalıyla ilgili hak sahibine tazminat ödemeleri yapılır.

Tazminat tutarının kesinleşmesi ve evrakların tamamlanmasını takiben, hasar ödemeleri en geç 1 ay içerisinde yapılır.

DASK TAZMİNATININ ÖDENMESİ SONUÇLARI

Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları’na göre;

Doğal Afet Sigortaları Kurumu, yaptığı tazminat ödemesi tutarınca hukuken sigortalının yerine geçer ve sigortalının zarardan dolayı üçüncü şahıslara karşı dava hakkı varsa bu hak, tazmin ettiği bedel nispetinde Doğal Afet Sigortaları Kurumuna intikal eder.

Deprem sonucu tam hasar meydana geldiği takdirde, tazminatın ödenmesi ile birlikte sigorta teminatı sona erer. Kısmi hasar halinde sigorta bedeli, rizikonun gerçekleştiği tarihten itibaren ödenen tazminat tutarı kadar eksilir.

Binanın taşıyıcı sistemine etki eden hasarlarla ilgili olarak, teminatın tekrar işlerlik kazanabilmesi için konutun eksper raporunda belirtilen makul süre içinde onarılması gerekmektedir. Aksi takdirde poliçe vadesi süresince oluşabilecek müteakip hasarlar ödenmez. Sigorta bedelinin eksildiği hallerde, hasarlı binanın, hasardan bir gün önceki haline getirildiği tarihten itibaren başlamak üzere, gün esası ile prim alınmak suretiyle sigorta bedeli yükseltilir.

MİRASÇILAR DASKTAN TAZMİNAT ALABİLİR Mİ?

Zorunlu Deprem Sigortası yaptıran kişi depremde vefat etmişse, onun yerine mirasçıları DASK’tan tazminat talep edebilirler. Bunun için mirasçıların hak sahibi olduklarını belgeleyen mirasçılık belgesini sunmaları gerekir.

KREDİ İLE ALINAN KONUT ÜZERİNDE BANKA İPOTEĞİ BULUNMASI DURUMUNDA TAZMİNAT ÖDEMESİ KİME YAPILIR?

Poliçe üzerinde ya da tapu belgesinde ipotek bulunması durumunda; ipotek koyan banka onay veriyor ise tazminat ödemesi tapu ya da mirasçılık belgesindeki hak sahibine yapılır. Banka onay vermiyor ise ipoteği koyan bankaya tazminat ödemesi yapılır.

TAŞINMAZA AİT POLİÇEDEKİ BİLGİLER İLE HASAR SIRASINDA TESPİT EDİLEN BİLGİLER FARKLI İSE HASAR DEĞERLENDİRMESİ NASIL YAPILIR?

Sigortalının veya sigorta ettirenin beyanının gerçeğe aykırı veya eksik olması sebebiyle konutun brüt yüz ölçümü ya da yapı tarzının farklı olması durumunda Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları C.2 maddesi gereğince;

– Doğal Afet Sigortaları Kurumunun sözleşmeyi daha ağır şartlarla yapmasını gerektirecek durum ortaya çıkmışsa Doğal Afet Sigortaları Kurumu veya aracı kılınan ilgili sigorta şirketi durumu öğrendiği andan itibaren 15 gün içerisinde prim farkının ödenmesini sigorta ettirenden talep eder.

-Gerçeğe aykırı beyan hali, depremden sonra öğrenilmişse tazminat, alınan prim ile alınması gereken prim arasındaki orana göre ödenir.

-Sigortalının veya sigorta ettirenin geçmiş depremlerdeki orta veya daha ağır hasar durumunu kasıtlı olarak beyan etmediği anlaşıldığı takdirde Doğal Afet Sigortaları Kurumu, riziko gerçekleşmiş olsa bile sözleşmeden cayabilir ve prime hak kazanır.

BİR KONUT İÇİN BİRDEN ÇOK SİGORTA YAPTIRILMASI MÜMKÜN MÜDÜR?

Aynı bina veya bağımsız bölüm için birden çok DASK poliçesi yaptırılamaz. Ancak DASK yapılan bağımsız bölüm veya binanın değeri, DASK ile belirlenen sigorta bedeli tutarının üzerinde ise bu tutarın üzerindeki kısım için DASK yapılmış olması kaydıyla sigorta şirketleri tarafından ihtiyari deprem sigortası yapılabilir.

DASK YAPILDIKTAN SONRA MÜLK SAHİBİNİN DEĞİŞMESİ DURUMU (TAPUNUN DEVRİ HALİNDE DASK)

Sözleşme süresi içinde, mülk sahibinin değişmesi yani tapunun devri halinde, sigortanın hükmü yeni mülk sahibi ile devam eder. Bu durumda yeni menfaat sahibi, sigortaya ait devir zeyilnamesini (poliçede yapılan değişikliği gösteren belge) yaptırmak ve devir işleminin tamamlanabilmesi için zeyilnameyi ilgili tapu müdürlüğüne ibraz etmekle yükümlüdür. Bunun dışındaki hallerde ise, sigorta ettiren ve sigortanın varlığını öğrenen yeni menfaat sahibi, durumu 15 gün içerisinde sözleşmeye aracılık yapan sigorta şirketine bildirmekle yükümlüdür.

DEPREMDEN SONRA HASARLI BİNALARDA DASK POLİÇESİ YAPTIRMAK MÜMKÜN MÜDÜR?

• Binanız daha önceki bir depremde hasar görmüş ise T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından “Hafif-Orta-Ağır Hasarlı” olarak üç bölümde sınıflandırılır;
• Eğer bina ağır hasarlı olup yıkımına karar verilmişse sigorta yaptırılamaz.
• Orta hasarlı binalar ise onarıldıktan ve güçlendirildikten sonra, bu durumun belgelendirilmesi koşuluyla sigortalanabilir.
• Hafif hasarlı veya hasarsız binaların sigortalanmasında ise sigortalının beyanı esas alınır ve sigorta poliçesi buna göre yapılır.

KATILIM ESASLI DASK POLİÇESİ HİZMETİ VAR MI?

Doğal Afet Sigortaları Kurumu, Katılım Sigortacılığı modeli olarak İslami yönden meşru olan konu ve risklerin teminat altına alındığı, yatırılan prim ve diğer finansal varlıkların İslami katılım esasları kapsamında yönetildiği Katılım Sigortacılığı Türkiye Modeli’ni hayata geçirmiştir.

Katılım esasları çerçevesinde düzenlenen poliçelerin primleri, İslamı finans ilkelerine uygun, dinen meşru olan ve faiz içermeyen finansal varlıklarda değerlendirilmektedir. Rizikonun gerçekleşmesi durumunda, tazminat ödemeleri de yine katılım esaslı bu fon havuzundan yapılmaktadır.

DASK YAPTIRILMAMASININ SONUCU

DASK yaptırmayan konut sahipleri; deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, dev dalga (tsunami) veya yer kaymasının gerçekleşmesi ve buna bağlı olarak konutun hasar görmesi üzerine herhangi bir tazminata hak kazanamazlar.

Ayrıca 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 29/son maddesi uyarınca; zorunlu deprem sigortası kapsamındaki binalar için, bu Kanundan ve ilgili diğer mevzuattan doğan Devletin konut kredisi açma ve bina yaptırma yükümlülükleri, zorunlu deprem sigortası yaptırılmamış olmasının tespit edilmesiyle birlikte ortadan kalkar.

DASK SİGORTASININ BAŞLANGICI  VE DASK ZAMANAŞIMI

DASK sözleşmesinin süresi bir yıldır. Sigorta, poliçede başlama ve sona erme tarihleri olarak yazılan günlerde, aksi kararlaştırılmadıkça, Türkiye saati ile öğleyin saat 12.00’de başlar ve öğleyin saat 12.00’de sona erer. Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler, sözleşmenin sona ermesinden itibaren 2 yılda zaman aşımına uğrar.

DASK POLİÇESİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARDA TAHKİM VE YETKİLİ MAHKEME

Sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak, uyuşmazlık konusu olayın üyelik tarihinden sonra meydana gelmiş olması halinde, Sigorta Tahkim Komisyonuna başvurulabilir.

Bu sigorta sözleşmesinden doğan anlaşmazlıklar nedeniyle Doğal Afet Sigortaları Kurumu aleyhine açılacak davalarda yetkili mahkeme, Doğal Afet Sigortaları Kurumunun bulunduğu veya rizikonun gerçekleştiği yerde; Doğal Afet Sigortaları Kurumu tarafından açılacak davalarda ise davalının ikametgahının bulunduğu yerde, ticaret davalarına bakmakla görevli mahkemelerdir.

Av. Arb. Yücel İBİCİ

Stj. Av. Emre KARACAN