Paramı Alamıyorum, Para İadesi Yapmayan Firmayı Nereye Şikayet Edebilirim ?
Ödeme yapıldığı halde mal alamayan veya parasını iade alamayan kişilerin bu durumu birden fazla hukuki sebepten kaynaklanabilir. Paramı alamıyorum, para iadesi yapmayan firmayı nereye şikayet edebilirim sorusunu tüketici hukuku kapsamında cevaplandırmaya çalışacağız. Para iadesini yapmayan firma, tüketici işleminin değerinin kanunda belirtilen sınırların altında kalması durumunda işlemin yapıldığı yer veya tüketicinin yerleşim yerinde bulunan il veya ilçe Tüketici Hakem Heyetlerine şikayet edilmelidir.
İşlemin değerinin kanunda belirtilen parasal sınırların üstünde kalması durumunda ise Tüketici Mahkemesinde dava açılmalıdır. Ancak bazı durumlarda ihtarname çekilme gerekebilir. Bu konudaki yazımızı aşağıdaki bölümden okuyabilirsiniz.
Mal Teslimi Yapmayan Firma ve Bir Ürün İade Almayan Mağaza Nereye Şikayet Edilir ?
Satın alma işlemi sonrasında aldığınız ürünü teslim etmeyen veyahut alınan ürünü iade etmek istediğinizde iade almayan firmaya karşı izlenecek hukuki yol alınan ürünün değeri uyarınca belirlenmelidir. Para İadesi Yapmayan Firmayı Nereye Şikayet Edebilirim ?
Söz konusu ürünün değeri kanunda belirtilen sınırların altında kalması durumunda Tüketici Hakem Heyetine başvuru da bulunulmalıdır.
Uyuşmazlık konusu ürünün değerinin kanunda belirtilen sınırların üstünde olması durumunda ise firmaya karşı doğrudan Tüketici Mahkemesinde dava açılmalıdır.
Tüketici Hakem Heyeti Nedir ?
Tüketici hakem heyetleri, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla kurulan heyetlerdir.
İllerde ticaret il müdürü ilçelerde kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından yürütülen tüketici hakem heyetlerinin diğer üyeleri belediye, baro, tacir/esnaf ve tüketici örgütü temsilcilerinden oluşur.
Yargı organlarının ve mensuplarının Anayasa’da belirtilen niteliklerine sahip olmadığı gerekçesiyle “mahkeme” niteliği taşımamaktadır.
Hangi İşlemler İçin Tüketici Hakem Heyetine Başvurulur ?
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 66. Maddesinde Tüketici Hakem Heyetleri’nin kuruluş ve görev alanı ile ilgili düzenleme bulunmaktadır. İlgili maddede “Bakanlık, tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak amacıyla tüketici hakem heyetleri oluşturmakla görevlidir.” şeklinde hakem heyetlerinin tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklarda görevli olduğu belirtilmiştir.
Tüketici işleminin tanımı ise yine 6502 sayılı TKHK’nun 3. Maddesinde L bendinde yapılmıştır. Yapılan tanıma göre “Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi tüketici işlemidir.”
Kanunda belirli parasal sınırların altında bulunan işlemler için Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru zorunluluğu getirilmiştir. Başvuru başlığı altında düzenlenen 68. Maddede “Tarafların İcra ve İflas Kanunundaki hakları saklı kalmak kaydıyla; değeri otuz bin Türk Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunludur. Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılamaz.” şeklinde düzenlenmiştir. Her yıl güncellenen bu parasal sınır 2024 yılı için 104.000,00-TL şeklinde belirlenmiştir.
Tüketici Hakem Heyetine Başvurmak İçin Neler Gerekli?
Şahsen veya avukat aracılığıyla; elden, posta yoluyla veya elektronik ortamda e-Devlet kapısı üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) (https://tuketicisikayeti.ticaret.gov.tr) ile tüketici hakem heyetlerine başvuru yapılabilir. Bu itibarla, tüketici hakem heyetlerine sözlü başvuru yapılamamaktadır.
Tüketici hakem heyetine başvuru, uyuşmazlık konusunu içeren dilekçenin, delil oluşturan ilgili belgelerle birlikte hakem heyetine verilmesiyle yapılır. Başvuru yaparken tüketicinin delil ve uyuşmazlıkla ilgili belgelerini başvuru dilekçesiyle birlikte sunması gerektiği düzenlenmişse de tüketicinin uyuşmazlıkla ilgili belgelere her zaman ulaşması mümkün olmamaktadır. Belge olmasa bile hakem heyeti başvuruyu kabul etmek zorundadır. Belge, tüketicinin iddiasını ispatlaması için aranır.
Tüketici Hakem Heyeti Süreci Nasıl İşler?
Tüketici hakem heyetleri incelemeleri dosya üzerinden yapılır, gerekli görülmesi halinde tüketici hakem heyetleri tarafından ayrıca taraflar ve bilirkişi dinlenebilir. Tüketici hakem heyetleri, uyuşmazlık konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan isteyebilir. İstenen bilgi ve belgelerin sunulması için tebliğ tarihinden itibaren en fazla 30 gün süre verilir.
Talep edilmesi ve tüketici hakem heyeti başkanınca uygun görülmesi halinde bu süre uzatılabilir. İstenilen bilgi ve belgelerin verilen süre içinde sunulmaması halinde dosyadaki mevcut bilgi ve belgeler üzerinden karar verilir. Tüketici hakem heyeti başkanı, çözümü özel veya teknik bilgiyi gerektiren hallerde taraflardan birinin talebi üzerine yahut re’sen bilirkişi görevlendirebilir.
Bilirkişi raporunun hazırlanması için bilirkişiye verilecek süre, bilirkişi görevlendirilmesine ilişkin yazının bilirkişiye tebliğinden itibaren 15 iş gününü geçemez. Bilirkişinin talebi üzerine bu süre 15 iş gününü geçmemek ve bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir.
Tüketici Hakem Heyeti Ne Kararı Verir?
Tüketici hakem kararlarının içeriği Tüketici Hakem Heyetleri Yönetmeliğinin 22. ve 24. maddelerinde belirlenmiştir. Bu yönetmelik hükümlerine göre kararın yazılmasında, Yönetmelik ekindeki karar tutanağı örneği kullanılır. Tüketici hakem heyeti kararında uyuşmazlık değerinin Türk Lirası cinsinden belirtilmesi zorunludur. Uyuşmazlık değerinin döviz cinsinden olması durumunda başvuru tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının belirlediği efektif döviz satış kuru esas alınarak Türk Lirasına çevrilir.
Uyuşmazlığın tüketici lehine sonuçlandığı durumlarda, karşı tarafça ödenmesi gereken bilirkişi ve tebligat ücretleri kararda belirtilir.
Tüketici hakem heyetince vekâlet ücretine karar verilmeyecektir.
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 18.1.2016 tarihinde vermiş olduğu 2015/31798 E. 2016/558 K. sayılı ilamı ile “Tüketici Sorunları Hakem Heyeti Başkanlığı’nın 27.3.2013 gün ve 2013/57 sayılı kararında, tüketicinin (davalının) talebinin kabulü ile tüketiciden dosya masrafı adı altında alınan ücretin, satıcıdan
(davacı banka) alınarak tüketiciye verilmesine karar verilmiş ise de; kararda herhangi bir bedel gösterilmemiş olduğundan, tarafları bağlayıcı nitelikte olmayıp, ilam niteliğinde değildir.” şeklinde olup tüketici hakem heyetlerinin kararlarında bedel belirtilmemesi halinde ilam niteliğini taşımayacağını göstermektedir. İlamlı icrada, tüketici hakem kararının yerine getirilebilmesi için, ilamlı icraya konu tüm belgelerde olduğu gibi, yerine getirilmesi istenen borcun açık ve net olarak gösterilmesi gerekir. Bu nedenle kararlarda kabul edilen miktarın tam olarak belirtilmemesi nedeniyle ilam niteliği bulunmayan kararlar infaz edilemeyecektir.
Başvuruya konu uyuşmazlığın, tüketici hakem heyeti tarafından karar verilene kadar çözümlenmesi ve bu durumun ispatına yönelik bilgi veya belgelerin tüketici hakem heyetine iletilmesi durumunda ise, tüketici hakem heyeti uyuşmazlığın konusuz kalması nedeniyle karar verilmesine yer olmadığına karar verir.
Tüketici Hakem Heyeti Kaç Gün İçinde Karar Verir?
Tüketici hakem heyetine yapılan başvurular başvuru tarih ve sırasına göre en geç altı ay içinde görüşülür ve karara bağlanır. Yapılan başvurunun niteliği, dikkate alınarak, karar süresi en fazla üç ay daha uzatılabilir.
Tarafların ivedi inceleme talebinde bulunması ve talebin başkan tarafından uygun görülmesi halinde ise
başvurular tüketici hakem heyetince öncelikle gündeme alınabilir.
Tüketici Hakem Heyeti Kazandıktan Sonra Ne Yapılır ?
Tüketici hakem heyetlerinin kararları tarafları bağlayıcı niteliktedir. Söz konusu kararlar yerine getirilmezse, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamında ilamların icrası hükümlerine göre kararın uygulanmasına yönelik işlemler için ilgili icra dairesine başvurulabilir.
Tüketici Hakem Heyeti Olumlu Karar Verirse Ne Olur ?
Tüketici hakem heyetlerinin yapmış olduğu inceleme sonucunda vermiş olduğu karar başvurucu lehine ise başvurucu taraf kararın uygulanmasını icra takibi yoluyla talep etmelidir. Hakem heyetlerinin vermiş olduğu kararlar ilamlı icra takibine konu olmaktadır.
Tüketici Hakem Heyeti Kaybettikten Sonra Ne Yapılır ?
Tüketici hakem heyetince yapılan inceleme sonucunda başvurucu aleyhine karar verilmesi sonucunda başvurucu taraf on beş gün içerisinde hakem heyetinin bulunduğu yerdeki veya tüketicinin yerleşim yerindeki tüketici mahkemesinde itiraz yolunu kullanmalıdır. Hakem heyetinin il veya ilçe tüketici hakem heyeti olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Tüketici mahkemesi bulunmayan yerlerde itirazın yapılacağı yer genel görevli mahkeme olan asliye hukuk mahkemeleridir.
Tüketici Hakem Heyeti Kararı Olumsuz Karar Ne Yapmalıyım ?
Yeni TKHK’nun 70. maddesinin 3 ila 5. fıkralarına göre:
“(3) Taraflar, tüketici hakem heyetinin kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz, tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak talep edilmesi şartıyla hâkim, tüketici hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir.
4) İtiraz olunan kararın, esas yönünden kanuna uygun olup da, kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olmasından dolayı itirazın kabul edilmesi gerektiği veya kanuna uymayan husus hakkında yeniden yargılamayı gerektirmediği takdirde tüketici mahkemesi evrak üzerinde, kararı değiştirerek veya düzelterek onama kararı verebilir. Tarafların kimliklerine, ticari unvanlarına ait yanlışlıklarla, yazı, hesap veya diğer açık ifade yanlışlıkları hakkında da bu hüküm uygulanır. Karar, usule ve kanuna uygun olup da gösterilen gerekçe doğru bulunmazsa, gerekçe değiştirilerek veya düzeltilerek onanır.
(5) Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir.”
Tüketici Mahkemesi Masraflarını Kim Öder ?
Mahkemeye itiraz aşamasında, tüketiciler 492 sayılı Harçlar Kanunu’nda düzenlenen harçlardan muaftır. Ancak 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu uyarınca gider avansı ödenmesi gerekmektedir.
TKHK’nin 70/7. maddesi ile tüketicinin tebligat ve bilirkişi ücreti ödemek zorunda kalarak hak aramaktan vazgeçmesinin önüne geçilmiştir. Zira maddeye göre tüketici aleyhine verilen kararlarda tebligat ve bilirkişi ücretleri Bakanlıkça karşılanırken uyuşmazlık tüketici lehine sonuçlanırsa giderler karşı tarafça karşılanacaktır.
Yeni TKHK’nun 70. maddesinin 6. fıkrasına göre : “Tüketici hakem heyetlerinin tüketici lehine verdiği kararlara karşı açılan itiraz davalarında, kararın iptali durumunda tüketici aleyhine, avukatlık asgari ücret tarifesine göre nisbi tarife üzerinden vekâlet ücretine hükmedilir”.
Bu kanun hükmü, tüketici mahkemesinde açılan itiraz davasının tüketici aleyhine karara bağlanması halinde karar verilecek karşı taraf vekâlet hükmüne ilişkindir. Tüketici mahkemesi kararının tüketici lehine olması halinde de, mal veya hizmet sağlayan tarafın vekâlet ücreti ödemeye mahkum edileceği belirtilmelidir. Vekalet ücreti konusunda detaylı yazımızı aşağıdaki linkten okuyabilirsiniz.
Tüketici Mahkemesi Nasıl Sonuçlanır ?
Tüketici hakem heyeti kararına karşı itiraz yoluna başvurulduğu takdirde mahkemenin öncelikle itiraz başvurusunun süresinde yapılıp yapılmadığını incelemesi ve başvuru süresinde yapılmışsa diğer dava şartlarının da mevcut olması halinde mahkemece gerekli araştırma ve incelemenin yapılarak tüketici hakem heyetinin kararının usule ve yasaya uygun olması halinde kararın onanması ve itiraz davasının reddine karar verilmesi, tüketici hakem heyetinin kararının usul ve yasaya aykırı olması halinde kararın iptaline ve itiraz davasının kabulüne karar verilmesi, tüketici hakem heyeti kararının gerekçesi hatalı ise gerekçenin düzeltilmesi suretiyle onanmasına karar verilmesi yahut maddi hatalar söz konusu ise düzelterek onanmasına karar verilmesi mümkündür.
Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir.
